آشنایی با نرم‌افزار سناریوویزارد

CIB (cross-impact balance) و سناریوویزارد (scenariowizard) برای اولین بار از سال 2001 تا 2003 در مرکز ارزیابی فناوری، توسعه داده شدند و از سال 2004 تا 2011 در ZIRN رشد یافتند. در سال 2012 و زمانی‌که ZIRN با ZIRIUS ادغام شدند، بخش CIB به این سازمان انتقال یافت. این روش و این نرم­ افزار از سال 2001 مورد استفاده قرار گرفته، آزمایش شده و برای بسیاری از پروژه­ ها بهبود یافته است (وایمر ژیله، 2013).

هدف روش CIB

حوزه کاربردی رایج CIB تحلیل سناریو می ­باشد. ساختار سناریوها مرتباً نیاز به بررسی توسعه­ ها در حوزه‌های بسیار (مانند؛ توسعه­ های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی یا منطقی) دارد. در حوزه­ های مختلف غالباً ایده ­های کاملی درباره توسعه­ های ممکن وجود دارد (مانند؛ به شکل متغیر پیش­گوئی مطلوب، متوسط و نامطلوب). با این حال، توسعه­ سناریوهای کل­ نگر باید مشخص کند که چه ترکیباتی از این متغیرها به وسیله شبکه روابط درونی­ شان بهبود می‌یابد. این ترکیب سیستمی از اطلاعات مجزا برای رسیدن به تصویری کلی در زمینه تحلیل سناریو می­ تواند به کمک CIB صورت پذیرد (وایمر ژیله، 2013). الگوریتم CIB شکل خاصی از تحلیل تاثیر متقابل است. چندین متغیر از تحلیل تاثیر متقابل در تحلیل سیستم­ های چندرشته­ ای برای بیش از 40 سال مورد استفاده قرار گرفته است. این تحلیل­ ها تعدادی فرآیند ساختاریافته را برای استخراج آینده­ های باورکردنی، به شکل سناریوهای اولیه فراهم می‌آورند و اساس این کار بر پایه قضاوت متخصصین در مورد تعاملات سیستمی می ­باشد. روش­ های تاثیر متقابل اغلب برای کارهای تحلیلی استفاده می­ شود که امکان استفاده از مدل­ های محاسبه ­ای نظری به دلیل ناهماهنگی رشته ­ای و ارتباط دانش سیستمی «نرم»، وجود ندارد، به عبارت دیگر برای تحلیل سیستم­ های کاملاً منطقی بسیار پیچیده می ­باشند. الگوریتم CIB شکل نوینی از تحلیل تاثیر متقابل است و دارای خصوصیاتی چون شیوه ­ای آسان برای فهم، شفافیت، و انعطاف­ پذیری بالا در بکارگیری و ارزیابی می ­باشد (وایمر ژیله، 2013).

رویکرد CIB

روش CIB روشی اثبات شده از تاثیر متقابل برای تحلیل سیستم­ های کیفی در مورد موضوعات چندرشته ­ای می­ باشد (مانند؛ ساخت سناریو). CIB شامل ترکیبی کاملاً آزمون­ شده­ از استدلال­ های کارشناسی و الگوریتم تحلیل است. ساختار اصلی تحلیل CIB شامل گام­ های زیر است:

1. وجود پانل کارشناسی که طیف کاملی از دانش لازم در خصوص تمامی موضوعات مربوط را در خود جای داده باشد.
2. این پانل کارشناسی فهرستی از مهمترین عوامل سیستمی (مولفه­ ها) را فراهم آورده و تمامی اطلاعات موجود راجع به ارزیابی آینده مورد انتظار آن مولفه را جمع ­آوری می­ نماید.
3. این پانل کارشناسی روابط درونی مولفه­ ها را در یک (به‌طور معمول) یا چندین زمینه اجرایی مطرح می­ نماید. کارشناسان قضاوت ­های خود در مورد روابط درونی را با استفاده از یک مقیاس کیفی بیان می­ کنند (مانند؛ تاثیر شدید افزایشی، یا تاثیر محدودکننده ضعیف). مجموعه این قضاوت­ ها یک شبکه تاثیر را ایجاد می­ کند.
4. وضعیت سازگار شبکه تاثیر (سناریوهای سازگار) توسط الگوریتم CIB محاسبه می­ شود. آن‌ها توازن سیستمی تاثیرهای این شبکه که شامل تمامی اثرات غیرمستقیم است را دربرمی­ گیرند و مجموع ه­ای از حالات سیستمی را برای آینده باورکردنی فراهم می­ آورند.
5. این پانل کارشناسی نتایج ارزیابی را استنتاج نموده و پیشنهاداتی را برای کاربر فراهم می­ آورد (وایمر ژیله، 2013).

الگوریتم CIB

هدف تحلیل CIB ساخت مجموعه­ هایی فرضی و سازگار از حوزه تحلیل سناریو به‌طور درونی می ­باشد. بدین منظور باید چیدمان‌های باورکردنی از شبکه عوامل تاثیر، شامل فرض ­های کمکی دوسویه، مشخص گردند. CIB از رویکردی سیستمی با تعامل دوسویه بهره می­ گیرد. نقطه شروع این کار، شناسایی مجموعه­ ای از عوامل است (مولفه­ ها) که این سیستم را به شیوه­ای مناسب برای فهم سیستم­ های کیفی، معین نماید. روابط میان این مولفه­ ها توسط شبکه­‌ تاثیر بیان می­ شوند.

این شبکه می ­تواند به‌طور جزئی یا کامل به هم وصل شود. روابط تاثیر ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد. برداری از مولفه D1 به مولفه D2، نشان دهنده تاثیری بر D2 می­باشد که از جانب D1 اعمال می­ شود. این بدین معناست که با ثابت بودن سایر شرایط، تغییر در حالت D1 منجر به تغییر در حالت D2 خواهد شد. به‌طور کلی، این سیستم تمایل به چیدمانی دارد که در آن، شبکه اثر به صورتی سازگار و درونی متوازن و متعادل می‌شود. سناریوویزارد برای تحلیل متوازن تاثیر متقابل طراحی شده است؛ روشی کیفی برای تحلیل سیستم و سناریو. روش CIB ساختار سناریوهای کیفی را بر مبنای شبکه­ های تاثیر کیفی تسهیل می­ کند، به عبارتی، بر مبنای دانش کیفی موجود درباره روابطی با تاثیر دوطرفه برای عناصر اصلی یک سیستم می‌باشد. شبکه­ های تاثیر کیفی در بسیاری از رشته ­ها به عنوان مفهومی در توصیف سیستم­ ها مورد استفاده قرار می­ گیرند، مانند؛ علم اقتصاد، تحلیل سیاست­ های انرژی، پیش ­بینی فناوری، تحقیق نوآورانه، علوم اجتماعی، علوم مدیریتی و تحلیل بهداشت و سلامتی. روش CIB رویکردی را برای تحلیل و فهم رفتار شبکه­ های تاثیر کیفی ارائه می­ دهد.

منبع: کتاب راهنمای کاربردی نرم افزار سناریوویزارد (تدوین راهبردهای سازمانی با رویکرد سناریونگاری)

نرم افزار سناریوویزارد را می توانید از لینک زیر دانلود نمایید:

https://www.cross-impact.org/ressourcen/ScenarioWizard4_en.zip

کتاب راهنمای کاربردی نرم افزار سناریوویزارد (تدوین راهبردهای سازمانی با رویکرد سناریونگاری) را می توانید از اینجا خریداری نمایید.